Geestelijk (on)gezond in Coronatijden
Het
Coronavirus is ondertussen op alle vlakken in ons dagelijks leven
doorgedrongen. Dit veroorzaakt bij heel veel mensen flink wat stress. Zet
je de televisie of radio aan, grote kans dat er gesproken wordt over de
coronacrisis. Je leest tal van artikels en wereldwijd wordt er over hetzelfde
onderwerp gesproken. Het betekent dat we elke dag worden gebombardeerd met
informatie over het virus. Maar is dit eigenlijk wel goed voor ons?
De
coronacrisis brengt niet alleen fysieke, maar ook een aantal niet te
verwaarlozen gezondheidsklachten met zich mee. Bijna de helft van de werkende
Belgen (48 procent) blijkt na een maand crisismaatregelen met angst en
depressieve gevoelens te kampen.
Angst
Het lijkt
dat mensen zich behoorlijk zorgen maken. Die aanhoudende zorgen kunnen een negatieve impact hebben. Denk bijvoorbeeld aan stress, slapeloosheid
of een angstig gevoel.
Angst is
van alle tijden. Het toekomstbeeld werd reeds meer en meer getekend door
pessimisme en perspectiefloosheid. Als onze samenleving niet weggespoeld zou
worden door de wassende zeeën, dan wel door de vluchtelingenstroom;
enz. Vergelijk het met de aanslagen van 9/11 en andere terreuraanslagen
waar we wereldwijd mee geconfronteerd werden. Die gebeurtenissen hebben ons
lang bezig gehouden en hebben veel angst gezaaid. Dit heeft bepaalde mensen hun
gedrag voor lange tijd beïnvloed. Maar die angst is nu weg, we nemen opnieuw de
metro of het vliegtuig.
Onzeker
De
grootste factor voor angst is de voortdurende onzekerheid. Zal ik het virus
krijgen? Of iemand in mijn naaste omgeving? Heb ik het virus misschien al
opgelopen? En hoe erg zal het dan worden? Ook staat bij veel mensen hun baan op
het spel. Al deze zorgen kunnen zich steeds verder opstapelen. Dit kan ook
samengaan met andere zorgen, zoals over de financiën. Daarbij werkt het ook
niet mee dat we worden geadviseerd zoveel mogelijk binnen te blijven. Sommigen
hebben binnen niet zoveel dingen te doen, waardoor ze maar weinig afleiding
hebben. En dat betekent dat veel mensen beginnen te piekeren.
Om te
begrijpen wat ons overkomt en om met deze angst om te gaan, grijpen we vanzelf
terug naar bekendere situaties. En dat is niet zonder gevolgen, want onze
vergelijkingen bepalen mee onze beslissingen.
Oorzaken
Pandemieën
zoals deze zijn niet alleen een medisch fenomeen. Naast onzekerheid zijn er tal
van andere oorzaken die er voor zorgen dat de kwaliteit van leven wordt
beïnvloed en die sociaal disfunctioneren veroorzaken.
- Bioloog Bettina Tassino, van
de Uruguayaanse Universiteit van de Republiek, zegt dat mensen slechter
slapen doordat hun biologische klok verandert omdat ze meer binnen zitten.
- ‘Als je binnen zit, word je
minder blootgesteld aan natuurlijk licht gedurende de dag. Dat heeft
gevolgen voor afscheiding van melatonine, het hormoon dat meehelpt om de
slaapcyclus te regelen, in de nacht.’
- ‘Als elke dag en elk uur
hetzelfde lijken, functioneren we losgekoppeld van de omgevingsfactoren
die ons circadiaans ritme afstellen.’
- 'Mensen laten in quarantaine
vaak hun vertrouwde routines vallen", zegt Raes. "Vaste
gewoontes zijn nochtans erg belangrijk voor je stemming. Als die
wegvallen, dan heeft dat een heel grote impact.'
- Saths Cooper, voorzitter van
de Pan-Afrikaanse Psychologische Unie, wijt het gebrek aan aandacht voor
psychologische zorg in Afrika aan haperende zorgsystemen, in combinatie
met beperkingen die de pandemie oplegt, zoals sociale afstand houden en
isolatie.
Mentale ziekten over heel de wereld
Psychologen
die op afstand hulp verlenen zien dat COVID-19 leidt tot angst en stress. Op
plaatsen die een geschiedenis van epidemieën hebben, zoals Afrika, komen
psychologische problemen die doorgaans het gevolg zijn van ziekte-uitbraken,
weer op. Wetenschappers waarschuwen dan ook voor een wereldwijde golf van
psychische problemen.
Volgens
onderzoek zijn er parallellen tussen de mentale gevolgen van COVID-19 en wat er
gebeurde tijdens de ebola-uitbraken in Afrika. Mensen in de frontlinie zijn
degenen die het virus zelf bestrijden. Die strijd laat geen capaciteit over
voor troost en hulp, wat eigenlijk een voorwaarde moet zijn. Bijna 50 procent
van de gezinnen, overlevenden en degenen die contact hadden met overlevenden
van ebola, hadden een posttraumatisch stresssyndroom (PTSD) en depressie.
Uit een
recent onderzoek in Uruguay bleek dat mensen zich nu drie keer triester voelen
en zich vier keer meer zorgen maken dan vorig jaar. Twintig procent gaf aan
zich eenzamer te voelen dan in dezelfde periode een jaar eerder. Het percentage
mensen dat zich gestrest voelt, steeg van 26 naar 46 procent, en het aantal
mensen dat zich kalm voelt was met een overeenkomstig percentage gedaald.
Deze data
zijn vooral zorgwekkend in regio's met een tekort aan geschoolde hulpverleners.
Afrika telt op dit gebied slechts 1,4 hulpverleners op 100.000 inwoners,
terwijl het wereldwijde gemiddelde 9 is.
Sociale isolatie verandert het brein
Ook de
aanpak van sociale isolatie heeft psychische gevolgen. Mensen in
quarantaine voelen zich vaak eenzaam en geïsoleerd. Ze ervaren verveling, angst
en onzekerheid, soms ook woede en frustratie.
Er werd in het verleden reeds onderzoek uitgevoerd op muizen die twee weken lang in sociale isolatie leven. Een molecuul in het muizenbrein zorgt ervoor dat ze agressiever en angstiger worden. Zo blijven ze langer verstijfd zitten na het zien van een bedreiging dan voor het isolement. Ook reageren ze agressief op andere muizen die ze nooit eerder zagen.
Hoewel het onderzoek is gedaan met muizen, geven de resultaten richting aan verder onderzoek met mensen. Ook wij hebben namelijk dezelfde genetische code als muizen.
Langdurige sociale isolatie leidt bij mensen vaak tot allerlei psychische problemen, zoals depressies en post traumatische stressstoornissen.
Gelukkig zijn er ook een aantal zaken die we zelf kunnen doen; blijven bewegen, zorgen voor routine, met elkaar verbonden blijven,... Daarnaast moeten mensen ook ruimte krijgen om te kunnen ventileren en om (professionele) hulp te zoeken, ook in tijden van Corona!
Bronnen:
Maarse, G. (2020). ‘Corona zet een vergrootglas op
verschillen tussen arm en rijk’. Geraadpleegd op 1 juni 2020 via https://www.erasmusmagazine.nl/2020/04/29/corona-zet-een-vergrootglas-op-verschillen-tussen-arm-en-rijk/
Van Collie, A. (2020). Wereldwijd zijn mensen in armoede
kwetsbaarder voor corona. Geraadpleegd op 1 juni 2020 via https://www.mo.be/nieuws/mensen-armoede-wereldwijd-vatbaarder-en-kwetsbaarder-voor-corona
Van Rootselaar, F. (2020). Corona versterkt sociale
ongelijkheid. Geraadpleegd op 1 juni 2020 via https://www.filosofie.nl/nl/artikel/51821/corona-versterkt-sociale-ongelijkheid.html
Lambert, P. (2020). Netwerk tegen armoede na getuigenis
Dylan: “Corona laat zien hoe snel bij veel mensen het water aan de lippen staat”.
Geraadpleegd op 1 juni 2020 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/19/reactie-netwerk-tegen-armoede-op-getuigenis-dylan/
Reacties
Een reactie posten