102 jaar terug in de tijd ..

BELGA De beelden van de Spaanse griep zoals we die doorgaans kennen:
patiënten in een militaire ziekenboeg in het Amerikaanse Kansas in 1918.

De scholen zijn dicht, bijeenkomsten zijn verboden, afstand houden is het devies. Klinkt bekend? Dezelfde regels die het coronavirus nu moeten indammen, waren in 1918 ook van kracht ten tijde van de Spaanse griep. Toen lieten 50-100 miljoen mensen het leven tijdens één van de ergste pandemieën uit de wereldgeschiedenis.

In de 100 jaar sinds 1918 heeft de wereld geen dodelijke pandemie meer meegemaakt. Toen kwam er vanzelf een einde aan de Spaanse griep nadat ongeveer 5 procent van de wereldbevolking was overleden. Een aantal maanden geleden werd echter de basis gelegd voor een nieuwe verschrikkelijke pandemie die nu de hele wereld lam legt.

Spaanse griep versus COVID-19

De Spaanse griep 

Naam: Vernoemd naar het land waar kranten voor het eerst over de ziekte schreven.
Oorsprong: Vermoedelijk een militaire basis in Kansas, Verenigde Staten
Virus: H1N1
Hardst getroffen: Jonge volwassenen
Aantal besmette personen: Geschat 500 miljoen = 25 procent van de wereldbevolking
Aantal doden: 50-100 miljoen = 2,5-5 procent van de wereldbevolking
Wijze van besmetting: Druppeltjes door hoesten, niezen enz.
Medische wetenschap: Artsen wisten de exacte oorzaak niet
Waarschuwingen: Kranten geven hun lezers goede raad

COVID-19

Naam: Afkorting van Coronavirus desease 2019, gebaseerd op het virustype en het jaar waarin het eerste geval werd ontdekt
Oorsprong: De Huanan-markt in de Chinese miljoenenstad Wuhan
Virus: SARS-CoV-2
Hardst getroffen: Ouderen en zwakke mensen
Aantal besmette personen: Op het moment van schrijven (31 mei 2020): 6.064.800 = 0.078 procent van de wereldbevolking
Aantal doden: Op het moment van schrijven (31 mei 2020): 369.000 = 0.005 procent van de wereldbevolking
Wijze van besmetting: Druppeltjes door hoesten, niezen, enz.
Medische wetenschap: Wetenschappers kennen het RNA van het virus
Waarschuwingen: De overheid kan burgers direct via tv of internet waarschuwen

Gaat de vergelijking wel op?

Niemand wist in 1918 dat de Spaanse griep een virus was. Dankzij moderne elektronenmicroscopen konden ze het Coronavirus direct opsporen en in een mum van tijd wisten virologen over de hele wereld om wat voor soort virus het gaat.

Het grote verschil naar aanpak met 102 jaar geleden is dat we tegenwoordig onze ernstig zieken in moderne en schone ziekenhuizen kunnen opnemen, de koorts kunnen laten zakken met geneesmiddelen, een handje kunnen helpen bij de ademhaling dankzij speciale apparatuur en een beginnende longontsteking kunnen bestrijden met antibiotica.

Maar als iedereen gelijktijdig ernstig ziek wordt, kunnen de ziekenhuizen het niet aan, omdat er niet genoeg bedden zijn. Daarom vinden veel landen het van belang om het aantal besmettingen zoveel mogelijk te beperken. Hierbij spelen de tv en internet een belangrijke rol. Dankzij digitale media kan deze boodschap in enkele minuten aan miljoenen burgers worden overgebracht - een stuk effectiever dan in het verleden, toen berichtjes in dagbladen en plakkaten op het plein de enige communicatiemiddelen waren.

Vandaag zijn er natuurlijk veel meer en betere communicatiekanalen dan in 1918 en heeft de overheid ook een veel beter zicht op het aantal zieken. Dat eerste gaf trouwens aanleiding tot de benaming 'Spaanse' griep. De VS, Groot-Brittannië en Frankrijk hadden allemaal eerder dan Spanje te kampen met de epidemie, maar die landen hielden de informatie daarover aanvankelijk uit de pers om het moreel niet aan te tasten. Spanje bleef neutraal tijdens de oorlog en censureerde zijn pers niet. Zij brachten het nieuws van de dodelijke griepuitbraak dus wél meteen uit, vandaar de naamgeving.

De technieken om de pandemie te bestrijden zijn ten opzichte van honderd jaar geleden eigenlijk niet veel veranderd. Quarantaine, isolatie, mondmaskers en handen wassen gelden nog altijd als voornaamste wapens in de strijd tegen de verspreiding van de ziekte. Het verschil met de Spaanse griep is dat artsen nu uiteraard niet willen wachten tot de pandemie uit zichzelf verdwijnt. Wetenschappers over de hele wereld werken koortsachtig aan een effectief vaccin.

Opvallende gelijkenis 

'Fake news'. Dat bestond wel degelijk al in 1918. Alleen wordt het vandaag veel en veel sneller verspreid. De Amerikaanse president Donald Trump trok schijnbaar weinig lessen uit zijn eigen verleden. Zijn grootvader overleed destijds aan de Spaanse griep, maar dat weerhield Trump niet om zelf Covid-19 te minimaliseren. 

Net zoals bij De Pest en bij het Coronavirus werd er ook in 1918 een zondebok gezocht. De Brazilianen hadden het toen over de “Duitse griep” en de Senegalezen over de “Braziliaanse griep”. Polen wezen met een beschuldigende vinger naar de Bolsjewieken, de Denen naar mensen uit het zuiden. 

Zoals je ziet, zijn er gelijkenissen maar toch ook heel wat verschillen. Als het Coronavirus uiteindelijk wordt overwonnen, staan we er alvast beter voor dan na de Spaanse griep.


Interessante documentaire over de Spaanse griep: 

Bronnen:

Vlemmings, J. (2020). Gaat de vergelijking van het huidige coronavirus met de spaanse griep van honderd jaar geleden wel op? Geraadpleegd op 31 mei 2020 via https://www.hln.be/nieuws/buitenland/gaat-de-vergelijking-van-het-huidige-coronavirus-met-de-spaanse-griep-van-honderd-jaar-geleden-wel-op~a180d0b9/

Koops, E. (2020) De Spaanse Griep (1918- 1920) – Geschiedenis van de pandemie. Geraadpleegd op 31 mei 2020 via https://historiek.net/spaanse-griep-1918-pandemie/79002/

Rasch, E. (2020) Strijd tegen een dodelijk virus – met een pauze van 102 jaar. Geraadpleegd op 31 mei 2020 via https://wibnet.nl/geneeskunde/ziektes/strijd-tegen-een-dodelijk-virus-met-een-pauze-van-102-jaar

https://www.coronaviruscovid19.be/coronavirus-cijfers